Mae’r gyfrol hon yn ymwneud ag un o sefydliadau addysg uwch pwysicaf Cymru, yn cwmpasu ei hanes o’i greu ym 1884 fel Coleg Prifysgol Gogledd Cymru, ei ymgnawdoliad fel Prifysgol Cymru, Bangor a’i ben-blwydd yn 125 oed yn 2009. Mae’r gyfrol yn olrhain gwreiddiau’r sefydliad fel tafarn y goets fawr yn y ddeunawfed ganrif gyda 58 o fyfyrwyr yn unig i’w statws presennol fel sefydliad sy’n mwynhau buddsoddiad o filiynau o bunnoedd yn ei staff a’i adeiladau yn yr unfed ganrif ar hugain. Stori yw hon o frwydro arwrol, ymdrech bersonol, argyfyngau ariannol, aflonyddwch gwleidyddol, rhagoriaeth academaidd ac ymroddiad myfyrwyr. Mae’r hanes yn olrhain twf a datblygiad y sefydliad, gan ganolbwyntio ar y personoliaethau fu’n siapio ei gyfeiriad, a natur newidiol bywyd myfyrwyr ar y campws. Thema sylfaenol y gyfrol yw cynnydd academaidd, o fewn cyd-destun datblygiad gwleidyddol, cymdeithasol ac economaidd Cymru yn ystod y ganrif ddiwethaf, ac mae hefyd yn cwmpasu blynyddoedd cynnar yr unfed ganrif ar hugain.